دندانپزشکی بارداری ؛ یک «نه»ی کله‌گنده!

قوز بالای قوز! مسائل مربوط به بارداری و مراقبت‌های ویژه کم بود که دندان درد هم اضافه و پشت‌بندش کلی دغدغه دشوار آفتابی شد، چیزهایی درباره دندانپزشکی بارداری ، خطراتی که گرفتاری‌های دهان و دندان مادر و فرزند در رحم را تهدید می‌کند، درمان‌های خانگی و یکی دو جین موضوع دیگر. در این یادداشت تا حد امکان به آن‌ها خواهیم پرداخت.

دندانپزشکی بارداری تنها راه حل است

تا دری به تخته‌ای می‌خورد، سری درد می‌گیرد و یا پایی گز و گز می‌کند، نگرانی‌ها شروع می‌شود:« نکند این، جان باردار را به خطر بیندازد، بر سر بچه چه می‌آید، آیا این بیماری به کودک هم سرایت می‌کند یا نه؟» و هزار و یک فکر و نگرانی که خیلی هم بی‌راه نیستند! به همین خاطر هم هست که پیشنهاد می‌کنند این‌جور وقت‌ها حتمن با یک پزشک راجع به خفیف‌ترین دردها در حول و حوش دهان و دندان صحبت کنید.

در دوران بارداری هورمون‌های بدن شروع به تغییر و بالا و پایین شدن می‌‌کنند. یکی از مهم‌ترین نقاطی که در کشمکش هورمون‌ها و جریان خون تحت تاثیر قرار می‌گیرد، دندان‌ها و لثه‌ها هستند: نرم‌تر، آسیب‌پذیرتر و متورم می‌شوند! همین خطر عفونت دهان و دندان را بالا می‌برد و شما و کودک پا به راه‌تان را به دردسر می‌اندازد.

از سویی دیگر ممکن است علت درد دندان پوسیدگی دندان و یا خرابی دندان‌های عصب باشد. بدیهی است که تحمل دردهای شدید برای چند ماه و یا چند هفته شدنی نیست. در نتیجه باید چاره‌ای برایش پیدا کرد.  پس اگر دردی در ناحیه دندان احساس می‌کنید و یا مطمئن هستید که به عفونت دچار شده‌اید، می‌بایست در اولین فرصت به دندان‌پزشک مراجعه کنید و به دندانپزشکی بارداری رضایت بدهید.

علائم خطرناک در دوران بارداری

تورم لثه

درد

سوراخ شدن دندان

بوی بد دهان

تغییر رنگ مینای دندان

خونریزی لثه

طعم بد دهان

هر یک از علائم جدول بالا ممکن است خبر از یکی از بیماری‌های اورژانسی دندان دهد. در شکل زیر شمایی از موارد اورژانسی دهان و دندان را می‌بینید که باید برایشان فکری کنید و به دندانپزشکی بارداری بروید.

درمان خانگی دندان، گاهی آری ، گاهی نه!

در صورتی که پس از مشورت با پزشک مطمئن شدید که دندان درد شما خبر از خطری جدی نمی‌دهد، می‌توانید درمان خانگی را در پیش بگیرید. بر سر درمان خانگی همیشه اختلاف است! عده‌ای به کل از آن فرار می‌کنند و عده‌ای دیگر راهی جز آن نمی‌شناسند. فرق هم ندارد که مشکل چیست! هر چه هست یا فقط و فقط به دست پزشک حل می‌شود و یا فقط و فقط به دست داروها و ابتکارات خانگی!

وضعیتی همچون بارداری اما این همه صفر و صد دیدن را نقض می‌کند. ما معتقدیم دندانپزشکی بارداری نه بهترین بلکه ناگزیرترین راه حل برای درمان دندان درد است. در این میانه یکی پیشگیری و دیگری درمان خانگی را توصیه می‌کنیم.

در دوران بارداری این داروها را مصرف نکنید

فرض بگیرید در ماه‌های اول بارداری درد دندان کلافه‌تان کرده است، آن‌قدر که طاقت‌تان را سر رسانده و تحملش حتی برای یک دقیقه دیگر هم غیرممکن است. از طرفی درمان خانگی هم تسکینش نمی‌دهد. تا صبح نیز راه درازی مانده. باید جوری علاجش کنید. می‌روید به اولین کلینیک دندانپزشکی بارداری. پرستار و پزشک هیچ‌یک در نگاه اول متوجه بارداری شما نمی‌شوند و مشتی آمپول و دوا و دارو برایتان می‌نویسند، بلکه دردتان آرام بگیرد. آیا این داروها برای شما مناسب‌اند؟ آیا جان جنینی را که در رحم دارید به خطر نمی‌اندازند؟!

داروهایی که مصرف‌شان در دوران باردار مجاز است

مصرف برخی از داروها بلا مانع است! این داروها اغلب مسکن و بعضا کم‌خطراند. پژوهش‌ها نشان می‌دهد مصرف بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها مثل پنی‌سیلین و آموکسی‌سیلین و کلیندامایسین برای کنترل عفونت لثه می‌تواند موثر واقع شود.

داروهایی که مصرف‌شان در دوران بارداری مجاز نیست

بله مصرف بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها مجاز است اما نه همه‌ آن‌ها! آنتی‌بیوتیک انواع گوناگونی دارند و نمی‌شود همه‌شان را یک‌جور و یک‌دست گرفت. برخی دیگر از همین آنتی‌بیوتیک‌ها مثل آسپیرین و استامینوفن که از قضا مسکن‌اند، ممکن است در نیمه و یا انتهای بارداری مادر را و در رحم جنین را گرفتار کنند.

در دوران بارداری حتی داروهای مسکن را نیز باید با نظارت پزشک زنان مصرف کرد.

دندانپزشکی بارداری همیشه بهترین راه حل نیست

به جز دندان درد و یا عفونت که می‌توانند از جمله حادترین بیماری‌های دندانی باشند و به رسیدگی فوری نیاز دارند، پزشکان در مورد دندانپزشکی بارداری کمی دست به عصاتر راه می‌روند. چرا که معتقدند دندانپزشکی بارداری همیشه بهترین راه حل نیست. گاه داروها در دوران ابتدایی بارداری می‌توانند در وضعیت جنین سرنوشت‌ساز باشند و گاه درمان‌هایی نظیر جراحی و کشیدن دندان مادر را با افت فشار شدید و ضربان بالای قلب مواجه می‌کند و چند دقیقه بعد مادر از حال می‌رود.

جز در موارد اورژانسی پزشکان زمان‌بندی خاصی را برای مراجعه خانم‌های بارداری به کلینیک دندانپزشکی بارداری پیشنهاد می‌دهند.

بهترین زمان برای مراجعه به دندانپزشکی بارداری

اگر در حین بارداری با مسائل اورژانسی رو به رو شدید، باید در اولین فرصت ممکن شال و کلاه کنید و خودتان را به اولین مرکز درمانی برسانید. اگر نه، بهتر است پیش از آغاز بارداری به دندانپزشکی بارداری بروید، دندان‌ها را با کمک دندانپزشک چکاپ کنید و اگر مشکلی هست که پس فردا در دوران بارداری شما و جنین را به زحمت خواهد انداخت، آن را بر طرف سازید.

با وجود این ممکن است بارداری شما ناخواسته و البته پیش‌بینی‌ناپذیر بوده باشد. آن‌وقت تکلیف چه می‌شود؟! رابطه بارداری ناخواسته با دندانپزشکی یکی از پیچیدگی‌های دندانپزشکی در بارداری‌ست که البته پزشکان آن را بی‌راه‌حل باقی نگذاشته‌اند. این را از نگاهی گذرا به جدول زیر متوجه خواهید شد:

دوران بارداری	مجوز درمان در دندانپزشکی
پیش از بارداری	حتمن مراجعه کنید
سه اول ابتدایی بارداری	حدالمقدور مراجعه نکنید
سه ماه دوم بارداری	مراجعه کنید
سه ماه آخر بارداری	حدالمقدور مراجعه نکنید

سه ماه ابتدایی بارداری ، مرگ و زندگی

اگر دچار بیماری اورژانسی دندان نیستید و دوران پیش از بارداری را برای رفتن به دندانپزشکی بارداری از دست داده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم کمی بیش‌تر دست نگه دارید و به کلینیک دندانپزشکی در ماه اول بارداری نروید. موضوع روشن است: جنین در ابتدای بارداری در حال شکلگ‌یری و قوام یافتن است. هر دارو و فشاری که در حین عمل متحمل می‌شوید می‌تواند سرنوشت کودک را تحت‌الشعاع قرار دهد. پس دندانپزشکی در اوایل بارداری را فراموش کنید.

سه ماه دوم بارداری ، احتیاط شرط عقل است!

اگر هنوز به دردسر نیفتاده‌اید و مشکل دندان‌تان چندان جدی نیست، توصیه می‌کنیم کمی بیش‌تر صبر کنید و جنین را به حال خوش، رو به رشد، بگذارید. اما اگر اصرار دارید، جز در موارد ویژه، عیبی ندارد اگر روی یونیت دندانپزشکی بنشینید و دندان‌تان را به دست متخصص دهید.

سه ماه سوم بارداری ، دندانپزشکی اکیدا ممنوع!

سه ماه سوم بارداری از نظر حساسیت به سه ماه اول بارداری شباهت دارد. در این دوران نیز پزشکان مادران باردار را از تکیه زدن بر یونیت دندانپزشکی منع می‌کنند چرا که ممکن است عوارض رفتن به دندانپزشکی در بارداری گریبان‌گیرشان شود. مادر تحمل نشستن ندارد و باید فشار بسیاری را در مثانه‌اش تحمل کند. ممکن است فشار خونش بالا و پایین شود و یا از حال برود. در نتیجه پزشکان این دوران را نیز برای مراجعه به دندانپزشکی بارداری توصیه نمی‌کنند.

اما چرا برای مراجعه به دندانپزشکی در بارداری این همه حساسیت وجود دارد؟

دندانپزشکی در بارداری خطرناک است

دندانپزشکی بارداری ، آخرین و ضروری‌ترین راه‌حل برای مقابله با بیماری‌های اضطراری همچون عفونت لثه، پوسیدگی و اعمال حیاتی مثل عصب‌کشی است. با وجود این اما عمیقا پیشنهاد می‌کنیم که از جراحی‌های زیبایی دندان پرهیز کنید. در این یادداشت پاره‌ای از دلایل را فهرست می‌کنیم:

            اشعه ایکس در دوران بارداری خطرآفرین است

اشعه ایکس در تمام دوران بارداری از جمله خطرناک‌ترین اشعه‌ها برای زنان باردار و بچه‌ پا به راه است! از ابتدا تا هفته پانزدهم حاملگی، اشعه می‌تواند بر مغز جنین تاثیرات مخربی بگذارد و پیامدهای خطرناکی مثل عقب‌ماندگی ذهنی به بار بیاورد. در دیگر موقعیت‌های زمانی مثلا هفته بیست و ششم، اگرچه کم‌تر، اما اشعه ایکس هنوز خطرآفرین خواهد بود.

            داروهای تزریقی و بیهوشی برای بارداران ضرر دارد

در جراحی زیبایی دندان، گریزی از داروهای تزریقی و بیهوشی نیست. در این صورت نیز جان مادر و جنین سخت در معرض تهدید است. داروهای تزریقی و بیهوشی در سه ماه اول و دوم می‌تواند جنین را سقط کند و یا جان مادر را به خطر بیندازد. شاید ندانید اما مصرف داروی بیهوشی یکی از عوامل افسردگی و ذات‌الریه جنین نیز هست.

            وضعیت جسمانی بارداران برای جراحی مناسب نیست

پیش‌تر گفتیم که حتی اورژانسی‌ترین مواردی که می‌تواند پای خانم‌های باردار را برای درمان به دندانپزشکی باز کند، باز خطر دارد، مثلا کشیدن دندان. بدیهی است که عمل‌های غیراورژانسی دندان وضعیت جسمانی بارداران را تهدید می‌کند.

این عمل‌ها در دوران بارداری ممنوع‌اند

در باب دلایل منع خانم‌های باردار از جراحی‌ها و عمل‌های دهان و دندان بسیار نوشتیم. اما بد نیست با برخی از این عمل‌ها و جراحی‌های ممنوع‌شده آشنا شوید، جراحی‌هایی که ما آن‌ها را در دوران بارداری توصیه نمی‌کنیم:

روکش دندان در بارداری

لمینیت سرامیکی و ونیر کامپوزیت، از انواع و اقسامش، در دوران بارداری مجاز نیست! چرا که در هر یک از این جراحی‌ها شما در معرض اشعه ایکس خواهید بود. آن‌گونه که حرفش به میان آمد، اشعه ایکس یکی از مخرب‌ترین اعمال در روند درمانی‌ست که می‌تواند سلامت مغزی جنین را به خطر بیندازد.

پل دندان در بارداری

اتفاقی نمی‌افتد اگر مجبور باشید یک جای خالی دندان را هشت و یا نُه ماه تحمل کنید. تحمل جای خالی دندان بهتر از تن در دادن به خطرات عمل پل دندان در بارداری است. در عمل پل دندان جای خالی یک دندان در میان دو دندان دیگر را با آلیاژها پر می‌کنند و فاصله میان دندان‌ها را از بین می‌برند.

جرم گیری دندان در بارداری

جرم‌گیری دندان در شرایط عادی هم جز درمان‌های اورژانسی به شمار نمی‌آید، چه برسد در دوران حاملگی که حساسیت دندانپزشکی بارداری دو چندان است. دندان‌پزشکان کارِ جرم‌گیری را به کسانی پیشنهاد می‌دهند که کار دندان‌هایشان از کار نگذشته است و کارشان با برداشتن سطحی پلاکت‌ها راه می‌افتد. اگر در این مرحله به سر می‌برید، برای مراجعه به دندانپزشکی دست نگه دارید و خطرات ناشی از دراز کشیدن بر یونیت دندانپزشک را به جان نخرید.

ایمپلنت دندان در بارداری

ایمپلنت نوعی حراجی دندانی است. در این شیوه از جراحی، جراح جای خالی دندان‌ها را پر می‌کند. ما اما در این دوره توصیه می‌کنیم ایمپلنت دندان‌هایتان را به تعویق بیندازید. پروسه طولانی‌مدت و رادیوگرافی و تزریق داروهای بیهوشی طی ایمپلنت کردن دندان می‌تواند جان‌ شما و جنین‌تان را تهدید کند. 

ارتودنسی در بارداری

 برسین، سیم، بند، براکت و نگهدارنده… با این همه ارتودنسی در دوران بارداری عاقلانه است؟

ارتودنسی اگرچه یکی از رایج‌ترین عمل‌ها برای تثبیت و اصلاح فک و دندان‌هاست اما در دوران بارداری می‌تواند خطرساز باشد. این عمل را نیز در دوران بارداری فراموش کنید.

به این ترکیب، عمل بلچینگ را نیز بیفزایید. خطرات دنداپزشکی بارداری یکی از حساس‌ترین و محتاطانه‌ترین مواردی‌ست که در دوران بارداری باید مدنظر داشت. برای پرهیز از مراجعه، حتی اورژانسی، به دندانپزشکی پیشگیری را به درمان ترجیح بدهید.

نسخه‌ای برای پیشگیری از درد دندان برای زنان باردار

تا حد امکان از مراجعه به دندانپزشکی خودداری کنید! یکی از راه‌هایش پیشگیری از عفونت‌ لثه و پوسیدگی دندان و دندان درد و دیگر موارد اورژانسی دندان در دوران بارداری است. زیر تر، نسخه‌ای برای پیشگیری از خرابی دندان در دوران بارداری پیش‌رویتان قرار دارد:

پیش از بارداری به پزشک مراجعه کنید

اگر می‌خواهید کارتان به دندانپزشکی بارداری نیفتد، پیش از ورود به ماه‌های ابتدایی بارداری نوبت بگیرید و خود را دست دندانپزشک بسپارید. از وضعیت سلامت دندان‌هاتان اطمینان کسب کنید و پیش از آنکه خبری شود، دندان‌هایتان را ترمیم کنید.

مسواک و نخ دندان را جدی‌تر بگیرید

تغییرات هورمونی در خانم‌های باردار خیلی زود بر دهان و دندان‌شان اثر می‌گذارد و لثه‌هایشان را آسیب‌پذیرتر می‌کند. در این صورت خطر عفونت افزایش می‌یابد و هر لحظه می‌تواند کار دست بارداران بدهد. مسواک و نخ دندان را پیش و در حین دوران بارداری جدی‌تر بگیرید.

از دهانشویه‌ها کمک بگیرید

آشفتگی وضعیت مزاجی و استفراغ سلامت دندان‌هایتان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. اسیدی که از معده و یا استفراغ بر می‌آید، بر دندان می‌نشیند و روند پوسیدگی‌اش را سرعت می‌بخشد. استفاده از دهانشویه‌ها می‌تواند تاثیر اسیدها بر دندان‌تان را تا حد چشمگیری کاهش دهد.

از میزان کلسیم خون‌تان مطمئن شوید

هنوز که هنوز است بسیاری نقش رژیم‌غذایی در دوران بارداری را جدی نمی‌گیرند. چه اشتباه مهلکی! اگر برایتان مقدور است در همان ابتدای دوران بارداری به پزشک تغذیه مراجعه کنید و از او بخواهید رژیم غذایی مناسبی در اختیارتان بگذارد. مطمئن شوید که میزان دقیقی از پروتئین‌ها و کلسیم را به صورت روزانه دریافت می‌کنید و گام مهمی در مراقبت از دندان‌هایتان بردارید.

بارداری دوران پر فراز و نشیبی برای خانم‌هاست. برای لذت بردن از این دردسر شیرین، باید بهتر از گذشته در کار مراقبت از دندان‌هایتان تلاش کنید.